Một buổi tối, anh Hòa ở Bình Thuận nhìn vào hóa đơn điện tháng 5 với nụ cười hài lòng. Chỉ số điện lưới giảm một nửa so với năm ngoái, nhờ hệ thống điện mặt trời 5 kWp mới lắp trên mái nhà. Không chỉ tiết kiệm, anh còn có khoản thu nhập nhỏ khi phần điện dư bán lại cho EVN. Thế nhưng, nhiều người hàng xóm của anh vẫn thắc mắc: “Thực ra cách tính tiền điện năng lượng mặt trời ra sao? Liệu có đáng để đầu tư không?”.

Đằng sau câu hỏi này là một thực tế: muốn hiểu rõ lợi ích và thời gian hoàn vốn, chúng ta cần nắm cách tính chính xác, thay vì chỉ nghe quảng cáo.

Vì sao cần biết cách tính tiền điện mặt trời?

Trong vài năm qua, điện mặt trời mái nhà đã trở thành xu hướng mạnh mẽ ở nhiều tỉnh thành Việt Nam. Nhưng để quyết định đầu tư, gia đình hay doanh nghiệp nào cũng cần trả lời ba câu hỏi:

1. Mỗi tháng sẽ tiết kiệm bao nhiêu tiền điện khi tự dùng?
2. Nếu dư điện, EVN sẽ mua lại với giá bao nhiêu?
3. Bao lâu thì hệ thống hoàn vốn và sinh lời?

Câu trả lời chỉ có thể có được khi bạn hiểu đúng cách tính tiền điện năng lượng mặt trời. Đây là cơ sở để tránh kỳ vọng sai lầm và lập kế hoạch tài chính hợp lý.

Công thức cơ bản để tính tiền điện mặt trời

Một hệ thống điện mặt trời có hai lợi ích chính:

1. Tiết kiệm điện nhờ tự tiêu thụ
   • Công thức:
   • Ví dụ: một hộ tiêu thụ 400 kWh/tháng, lắp hệ thống 5 kWp tạo ra 600 kWh/tháng. Nếu dùng trực tiếp 350 kWh, tiết kiệm được khoảng 800.000 – 900.000 đồng (tùy bậc thang).
2. Thu nhập từ điện dư bán cho EVN
   • Công thức:
   • Giai đoạn 2020–2023, giá mua dao động từ 1.943–2.086 đồng/kWh, áp dụng theo hợp đồng mua bán điện.
3. Tổng lợi ích hàng tháng

Ví dụ: hệ 5 kWp sản xuất 600 kWh/tháng. Gia đình tiêu thụ 500 kWh → tiết kiệm 1,1 triệu đồng. Dư 100 kWh bán cho EVN → thêm 200.000 đồng. Tổng lợi ích = 1,3 triệu đồng/tháng.

Đây là cách tiếp cận đơn giản nhưng minh bạch, thể hiện rõ cách tính tiền điện năng lượng mặt trời cho cả hộ gia đình lẫn doanh nghiệp.

Yếu tố ảnh hưởng đến tiền điện mặt trời

Không phải hệ thống nào cũng cho ra con số giống nhau. Một vài biến số quan trọng gồm:

• Giờ nắng hiệu quả: miền Trung và Nam có 5–6 giờ nắng/ngày, miền Bắc khoảng 3,5–4 giờ. Sản lượng điện khác biệt lớn giữa các vùng.
• Công suất hệ thống (kWp): hệ 3 kWp phù hợp hộ nhỏ, hệ 10–20 kWp cho nhà xưởng. Công suất càng lớn, lợi ích càng cao nhưng cần diện tích mái rộng.
• Biểu giá điện bậc thang của EVN: dùng càng nhiều, giá điện càng cao. Do đó, tiết kiệm càng lớn khi thay thế bằng điện mặt trời.
• Hiệu suất thiết bị: inverter tốt, dây dẫn chuẩn, vệ sinh pin định kỳ giúp giảm hao hụt.
• Thói quen sử dụng điện: nếu gia đình tiêu thụ nhiều vào ban ngày (khi có nắng), khả năng tự tiêu thụ sẽ cao, tiết kiệm nhiều hơn.

Những yếu tố này khiến mỗi hộ gia đình/doanh nghiệp cần áp dụng linh hoạt cách tính tiền điện năng lượng mặt trời chứ không thể “sao chép” từ người khác.

Bài toán hoàn vốn và lợi nhuận dài hạn

Điện mặt trời không chỉ là giải pháp năng lượng sạch, mà còn là một khoản đầu tư tài chính.

• Chi phí đầu tư ban đầu: hệ 5 kWp cho hộ gia đình hiện khoảng 80–100 triệu đồng.
• Lợi ích hàng năm: tiết kiệm + bán dư khoảng 15–18 triệu đồng/năm.
• Thời gian hoàn vốn: 5–6 năm. Sau đó, hệ thống tiếp tục tạo “dòng tiền miễn phí” trong 15–20 năm.

Trong bối cảnh giá điện lưới có xu hướng tăng, lợi nhuận thực tế có thể còn cao hơn dự tính. Vì vậy, việc nắm vững cách tính tiền điện năng lượng mặt trời giúp nhà đầu tư không chỉ tính toán hiện tại, mà còn dự phóng tương lai.

Xu hướng và góc nhìn quốc tế

Ở Mỹ, Đức, Nhật Bản, các công cụ tính toán trực tuyến đã được chuẩn hóa. Người dùng nhập số liệu tiêu thụ, vị trí địa lý và công suất hệ thống, ngay lập tức có bảng phân tích chi tiết. Việt Nam cũng đang dần tiếp cận mô hình này, với nhiều công ty năng lượng cung cấp dịch vụ tư vấn miễn phí, giúp khách hàng ước tính chính xác khoản tiết kiệm và thời gian hoàn vốn.

Điều đó cho thấy, cách tính tiền điện năng lượng mặt trời không còn là “ẩn số kỹ thuật” mà đang trở thành công cụ minh bạch, hỗ trợ hàng triệu hộ gia đình đưa ra quyết định đầu tư.

Lời kết

Từ câu chuyện của anh Hòa hay chị Lan, có thể thấy điện mặt trời không chỉ là một giải pháp xanh, mà còn là một khoản đầu tư tài chính. Nhưng để đầu tư khôn ngoan, điều quan trọng nhất là phải hiểu rõ cách tính tiền điện năng lượng mặt trời – từ phần tiết kiệm tiêu thụ, bán điện dư, đến thời gian hoàn vốn.

Nếu bạn đang cân nhắc lắp đặt, hãy tham khảo MetaSolar – đơn vị tiên phong cung cấp giải pháp trọn gói, từ tư vấn cách tính tiền điện năng lượng mặt trời cho hộ gia đình đến lắp đặt và bảo trì chuyên nghiệp.